Bizden Haberler
Yabancı Personel İstihdamı Şartları ve Yapılması Gerekenler
Tarih: 17.02.2012
Yabancı Personel Çalıştırma
1-Genel Açıklamalar:
Yabancı uyruklu işçi çalıştırılması ile ilgili düzenleme 27.02.2003 tarihli ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzni Hakkında Kanun ve bu Kanunun 22 inci maddesine dayanılarak çıkarılan ve 29.08.2003 tarih-25214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliği’nde ayrıntılı olarak yer almıştır. Buna göre Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe, yabancıların Türkiye’de bağımlı veya bağımsız çalışmaya başlamadan önce izin almaları gerekir. Ülke menfaatlerinin gerekli kıldığı hallerde veya mücbir nedenlere bağlı olarak, çalışmaya başlamadan önce ilgili makama bilgi vermek koşuluyla, çalışma süresi bir ayı geçmemek ve Bakanlık onayı alınmak suretiyle çalışma izni işe başladıktan sonra da verilebilir.
2-Çalışma İzni İçin Başvuru Yeri - Şekli ve Çalışma İzninin Uzatılması:
Kanun kapsamında Bakanlığa yapılacak başvuruların elektronik ortamda yapılması ve kağıt ortamında imzalanarak Yönetmelik ekinde belirlenen diğer belgelerle birlikte başvuruyu takip eden altı işgünü içerisinde şahsen veya posta ile Bakanlığa ulaştırılması gerekmektedir
Başvuru yurtdışından yapılacaksa, başvuru çalışma izni alacak kişi tarafından uyruğunda bulunduğu veya daimi ikamet ettiği ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine yapılır. Temsilcilikler, çalışma izin talebine ilişkin olabilecek değerlendirmeleri ile birlikte bu başvuruları doğrudan Bakanlığa iletirler. Türkiye Cumhuriyeti temsilcilikleri ve Bakanlık, yurt dışından yapılacak çalışma izni başvuruları ile ilgili işlemleri elektronik ortamda yürütür. Başvuru sırasında istenilen belgeler, yabancının temsilciliğe başvuru tarihinde veya takip eden on işgünü içerisinde işverenince Bakanlığa intikal ettirilir. Ayrıca, temsilciliğe başvuru tarihinden önceki on işgünü içerisinde Bakanlığa intikal ettirilmiş bulunan çalışma izni başvuruları da değerlendirmeye alınır.
Yurt içinden başvuru ise, sadece en az altı ay süreli ikamet tezkeresi almış ve bu süre sona ermemiş olan yabancılar veya bunların işverenleri tarafından ve doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yapılır. İçişleri Bakanlığınca mülteci veya sığınmacı statüsü verilmiş yabancılardan ikamette süre koşulu aranmaz. Bu statüde bulunanların çalışma izin talepleri değerlendirilirken Yönetmeliğin 13 üncü maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen hususlar dikkate alınmaksızın çalışma izin işlemlerinin en kısa sürede neticelendirilmesi için gerekli tedbirler alınır.
Yurtiçinden yapılan çalışma izin başvurularında çalışma izni verilmesi halinde izin belgesinin tebliğ tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde çalışma meşruhatlı ikamet tezkeresi almak için emniyet makamlarına başvuruda bulunulması zorunludur. Aksi halde çalışma izni geçerlilik kazanmaz.
Başvurunun eksik evrak ile yapıldığının Bakanlıkça tespiti halinde, eksik evrakların tamamlanması için başvuru sahibine bilgi verilir. Bu durumda Kanunun 12 nci maddesinde Bakanlık tarafından başvurunun sonuçlandırılması için öngörülen otuz günlük süre eksik evrakların Bakanlığa intikal ettiği tarih itibariyle başlar.
Çalışma izninin süresi, Kanunda ve Yönetmelikte yer alan çalışma izinlerinin verilmesi ve uzatılmasına ilişkin süreler de dikkate alınarak, hizmet akdinin veya işin süresinden daha uzun olamaz.
Çalışma izninin uzatılması başvurusu ise başvuru formu ve Yönetmelik ekinde belirtilen belgelere önceki çalışma izin belgesinin aslının da eklenmesi suretiyle, yabancı veya işvereni tarafından doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yapılır. Süresi sona ermiş bir çalışma izninin uzatılması için, sürenin bitiminden itibaren en geç 15 gün içinde uzatma başvurusunda bulunulması gerekir. Bu süreden sonra yapılan uzatma başvuruları, ilk defa başvuru yapan yabancılara uygulanan esaslara tabidir. Çalışma izninin bittiği tarihten geriye doğru en fazla iki aylık sürede olmak kaydıyla, izin süresi sona ermeden de uzatma başvurusunda bulunulabilir. Çalışma izninin uzatılması halinde, uzatılan çalışma izninin başlangıç tarihi, süresi biten çalışma izninin sona erdiği tarihtir. Çalışma izni uzatma başvurusunda bulunan yabancılar, çalışma izni uzatma başvurusunun sonuçlanmasına kadar geçen zaman diliminde, alacağı görevin mahiyeti değişmemek kaydıyla aynı işyeri ve meslekteki çalışmalarını sürdürebilirler. Bu yabancılar, işyerinde fiilen çalıştıkları sürece geçerli olmak üzere uzatma başvurusunda bulunduklarına ilişkin Bakanlık tarafından verilen belgeyi taşırlar. Bu belge veriliş tarihinden itibaren doksan gün sonra geçerliğini yitirir. Bakanlık, belgeye bu konuyla ilgili bilgilendirici kaydı düşer. Yabancının bu belgeyi taşıdığı süre içerisindeki çalışması, doğuracağı sonuçlar bakımından kanuni çalışma olarak kabul edilir. Bu süre içerisinde yabancının, ilgili mercilerin ve işverenin kanuni yükümlülükleri devam eder.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, ülke içinden istihdam yerine yabancı istihdamı için yapacağı değerlendirmede, başvuru sırasında istenecek belgelerin yanı sıra, yabancının istihdamını haklı kılacak, işin özel niteliğini gösterir bilgiler ile yabancının eğitim durumu, çalışacağı işyerinin ulusal ekonomiye katkısı ve bu niteliklere uygun ücret düzeyi ile istihdam durumunu da dikkate alarak kararını verir.
Bakanlık çalışma izni kararını, yurt dışından yapılan başvurularda; başvuruyu yapan yabancıya bildirmek üzere Türkiye Cumhuriyeti temsilciliğine, yurt içinden yapılan başvurularda; çalışma izni ve uzatma kararını başvuruyu yapan yabancıya veya başvuruyu yapan işverenine bildirir.
3-Çalışma İzni Almasına Gerek Bulunmayanlar :
Özel kanunlarda belirlenen hükümlerin saklı kalması ve yabancı ile işverenin diğer kanunlardan doğan yükümlülüklerini yerine getirmeleri kaydıyla;
a-Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerle çalışma izninden muaf tutulanların,
b-Daimi ikametgahları yurt dışında olup bilimsel, kültürel ve sanatsal faaliyetler amacıyla bir aydan az süre için geçici olarak Türkiye’ye gelen yabancıların,
c-Türkiye’ye ithal edilen makine ve teçhizatın montajı, bakım ve onarımı, kullanımına ilişkin eğitiminin verilmesi veya teçhizatı teslim almak ya da Türkiye’de arızalanan araçların tamiri amacıyla; Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren üç ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlamak koşuluyla gelenlerin,
d-Türkiye’den ihraç edilen ya da Türkiye’ye ithal edilen mal ve hizmetlerin kullanılmasına ilişkin eğitim amacıyla Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren üç ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlamak koşuluyla Türkiye’de bulunanların,
e-Türkiye’de fuar ve sirklerde gösteri ve benzeri görevli olarak Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren altı ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlamak koşuluyla bulunanların,
f-Eğitim süresiyle sınırlı olmak üzere durumunu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlayarak üniversiteler ile kamu kurum ve kuruluşlarına bilgi ve görgülerini artırmak üzere gelen yabancıların,
g-Sosyo-kültürel ve teknolojik alanlar ile eğitim konularında üç ayı aşmayan bir sürede Türkiye’ye önemli hizmet ve katkı sağlayabilecekleri ilgili mercilerce bildirilenlerin,
h-Karşılıklılık esasına göre, öğrenci değişim programları çerçevesinde staj süreleri ile sınırlı kalmak kaydıyla özel veya kamu kurum ve kuruluşlarında staj yapacak yabancı öğrencilerin,
ı-Türkiye’nin taraf olduğu ikili yada çok taraflı sözleşmeler gereğince veya konsorsiyumlar tarafından yürütülecek ulusal, uluslararası projelerde veya uluslararası kuruluşlarda çalışacak yabancıların,
j-Bir yıl içerisinde görev süresi altı ayı geçmemek kaydıyla Türkiye’ye gelen tur operatörü temsilcisi yabancıların,
k-Türkiye Futbol Federasyonunca veya Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce talepleri uygun bulunan yabancı futbolcular ile diğer sporcu ve antrenörlerin sözleşmeleri süresince,
Çalışma izni almalarına gerek bulunmamaktadır.
Ancak mesleki hizmetler kapsamında olup, muafiyet hükümlerine tabi yabancı mimar, mühendis ve şehir plancılarının, hizmet sürelerinin bir ayı aşması, (ı) bendi kapsamındakilerin ise bir yılı aşması durumunda akademik ve mesleki yeterliliğini tamamlayarak Bakanlıktan çalışma izni alması, ilgili meslek kuruluşuna geçici üye olması ve ulusal kurum ve kuruluşların uygulamalarına uyması zorunludur.
Muafiyet süreleri uzatılamaz. Ayrıca, (b), (c), (d), (e), (g) ve (j) bentleri kapsamındaki yabancılar, muafiyet başlangıç tarihinden itibaren 12 ay içinde muafiyet hükümlerinden sadece bir kez yararlanırlar.
Bu maddede sayılan yabancılar, geliş amaçlarını, ne kadar süre ile ve nerede kalacaklarına ilişkin bilgileri, bulundukları yerin emniyet makamlarına bildirirler. Bu bildirimlerde şahsi başvuru zorunluluğu yoktur.
Çalışma izninden muaf olan yabancılara istekleri halinde "Çalışma İzni Muafiyet Teyit Belgesi" düzenlenerek verilir.
4-Başvuru İçin İstenilen ve Başvuruya Eklenecek Belgeler:
I-BAŞVURUYA ESAS BELGELER
A-YABANCIDAN İSTENİLEN BELGELER
- Yabancı Personel Başvuru Formu, (Form dört nüsha olarak düzenlenecek olup, işveren ve yabancı personelin orijinal imzalarını içerecektir. İşveren ve yabancı personelin her ikisinin de orijinal imzasının olmadığı durumlarda taraflar arasında yapılmış iş sözleşmesi ibraz edilecektir.)
- Yabancının son altı ay içerisinde çekilmiş altı adet vesikalık renkli fotoğrafı, (Dört adedi Yabancı Personel Başvuru Formlarına yapıştırılacaktır.)
- Türkçe tercümesi yeminli mütercim veya resmi makamlarca onaylı pasaport sureti,
- Mesleki hizmetler kapsamında çalışacak yabancılar ile Bakanlığın gerekli gördüğü diğer mesleklerde çalışacak yabancılardan noter onaylı ve Türkçe tercümeli diploma veya geçici mezuniyet belgesi sureti,
- Türkiye’den yapılacak başvurular için müracaat tarihinde geçerli en az altı ay süreli ikamet tezkeresi örneği,
- Mesleki hizmetler kapsamında çalışma izni talep eden yabancının yukarıdaki belgelere ek olarak, yurt dışında yüksek öğrenim görmesi halinde 2547 sayılı Kanunun 3 ve 7/p maddeleri uyarınca, “Yurtdışı Yüksek Öğretim Diplomaları Denklik Yönetmeliği”ne uygun olarak alacağı “Diploma veya Geçici Mezuniyet Denklik Belgesi”,
- Yabancı sanatkar çalıştıracak Belgeli Turizm İşletmeleri için, Türkçe ve yabancının dilinde düzenlenen iş sözleşmesi ve bonservis,
- Milli Eğitim Bakanlığına bağlı kurumlarda görev alacak yabancılar için Milli Eğitim Bakanlığından alınmış yabancının yeterliliğini gösterir belge (ön izin) örneği.
Çalışma izin türlerine göre başvuruya esas istenilen diğer belgeler aşağıda yer almaktadır.
Süreli Çalışma İzni
- Türkiye’de çalışmak üzere gelen yabancının eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarının çalışma izni talebinde bulunmaları durumunda, yabancı ile birlikte en az beş yıl süreyle kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olduklarını kanıtlayan emniyet makamlarından alınan belge.
Süresiz Çalışma İzni
- Yabancının en az sekiz yıl kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olması şartının yerine getirildiğini kanıtlayan emniyet makamlarından alınan belge
veya
- Yabancının toplam altı yıllık kanuni çalışmasının bulunması şartının yerine getirildiğini kanıtlayan ilgili mercilerden alınan belge.
Bağımsız Çalışma İzni
- Yabancının icra etmeyi arzuladığı faaliyete yönelik bilimsel, teknik veya mesleki eğitimi olduğunu ispatlayan belgeler,
- Yabancının en az beş yıl kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olması şartının yerine getirildiğini kanıtlayan emniyet makamlarından alınan belge,
- Yönetmeliğin 40 ıncı maddesinde istenilebileceği belirtilen belgeler.
İstisnai Çalışma İzni
- Yabancıların Kanunun 8 inci maddesinde sayılan statülerini kanıtlayan belgeler,
- Türk vatandaşı bir kişi ile evli olan yabancılar için, Türk vatandaşı eşine ait vukuatlı nüfus kayıt örneğinin aslı.
B-YABANCI PERSONEL İSTİHDAM EDECEK KURUM/KURULUŞTAN İSTENİLEN BELGELER
- Çalışma izni başvuru dilekçesi,
- Son yıla ait, vergi dairesi veya yeminli mali müşavir onaylı bilanço ve kar/zarar tablosu,
- Kuruluşun en son sermaye ve ortaklık yapısını gösteren Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinin aslı veya kuruluşça onaylı örneği,
- Yabancı öğretmen istihdam edecek özel öğretim kurumları için, Milli Eğitim Bakanlığından alınmış ”Kurum Açma ve Öğretime Başlama İzni” ile Milli Eğitim Bakanlığından alınmış ruhsatnamesi veya bağlı bulunduğu belediyeden alınmış “İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı” örneği,
- Dernek ve vakıflar ile sağlık hizmeti veren kuruluşlar için, ilgili mercilerinden alınmış faaliyet durumlarını gösterir belge,
- Belgeli turizm kuruluşları için, Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan alınmış işletme ve yatırım belgesinin sureti,
- Kamu kurum ve kuruluşlarınca uluslararası ihale açılmış projeleri yapma hakkı kazanmış kuruluşların (konsorsiyumlar dahil) ilgili kurum ve kuruluştan alacakları işi yüklendiklerini tevsik eden belge,
- Mühendislik, mimarlık, müteahhitlik ve danışmanlık hizmetleri kapsamında yabancı uzman istihdam edecek tüzel kişiliklerde, aynı meslekte Türk mühendis/mimar/şehir plancısı istihdam edildiğini ispata dair ücret bordrosu ve yabancı ile yapılan sözleşme örneği.
II-SÜRE UZATIMI BAŞVURULARINDA İSTENİLEN BELGELER
- Yabancı Personel Başvuru Formu,
(Form dört nüsha olarak düzenlenecek olup, işveren ve yabancı personelin orijinal imzalarını içerecektir. İşveren ve yabancı personelin her ikisinin de orijinal imzasının olmadığı durumlarda taraflar arasında yapılmış iş sözleşmesi ibraz edilecektir.)
- Yabancının son altı ay içerisinde çekilmiş altı adet vesikalık renkli fotoğrafı. (Dört adedi Yabancı Personel Başvuru Formlarına yapıştırılacaktır.)
- Önceki çalışma izninin aslı,
- Bakanlıkça verilmiş bulunan çalışma izin sürelerini kapsayan çalışma amaçlı ikamet tezkeresi örneği,
- Mühendis, mimar ve şehir plancısı olarak çalışacak yabancıların, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu’nun 36 ncı maddesine istinaden alması gereken geçici üyelik belgesi,
- Türkçe tercümesi yeminli mütercim veya resmi makamlarca onaylı pasaport sureti,
- Vergi dairelerinden veya internet vergi dairesinden alınacak vergi borcu olmadığına dair belge.
5-İşverenlerin Yükümlülükleri ve Yaptırımlar:
Yabancı çalıştıran işverenler yabancının çalışmaya başladığı tarihten itibaren, çalışma izninin verildiği tarihten itibaren otuz gün içerisinde çalışmaya başlamaması halinde de bu sürenin bitiminden itibaren ve herhangi bir nedenle hizmet akdinin sona erdiği tarihten itibaren, en geç 15 gün içerisinde durumu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirmekle yükümlüdürler.
Kanun ve Yönetmelikte yabancılara ve yabancıları çalıştıran işverenlere atfedilmiş yükümlülüklerin yerine getirilip getirilmediği, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişleri ve Sosyal Sigortalar Kurumu Müfettişleri tarafından, 4857 sayılı İş Kanununda yer alan teftiş, denetim ve soruşturma hükümlerine göre yapılır ve bu hükümlere göre ilgili yaptırımlar uygulanır. Ayrıca genel ve özel bütçeli idarelerin teftiş ve denetim elemanları ile kolluk kuvvetlerinin kendi mevzuatları gereğince işyerlerinde yapacakları her türlü denetim, inceleme ve kontrol sırasında yabancı çalıştıran işverenler ile yabancıların bu Kanundan doğan yükümlülükleri yerine getirmediklerini tespit etmeleri halinde, durum Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirilir. Yapılan bu bildirimler üzerine Bakanlık bölge müdürünce, gönderilen tutanaklara ve denetim raporlarına göre 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzni Hakkında Kanun'da yer alan idari yaptırımlar (idari para cezaları) uygulanır.
Bilgilerinize sunulur.
Saygılarımla,
Bessat ÖZ
Mali Müşavir