Bizden Haberler

Bilgi Notu 2020/013 01.01.2020 Tarihinde Yürürlüğe Girecek Olan Binek Otomobil Gider Kısıtlaması Hakkında

Tarih: 03.01.2020

BİLGİ NOTU

(2020/13)

Konu: 01.01.2020 Tarihinde Yürürlüğe Girecek Olan Binek Otomobil Gider Kısıtlaması Ve Gelir Vergisi Tarifesi Hakkında

07 Aralık 2019 tarih ve 30971 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7194 Sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununda yapılan değişiklik ile binek otomobillere ait giderlerin bir kısmının vergi matrahından indirilmesi engellendi. Başka bir ifade ile binek otomobil giderlerine kısıtlama getirildi. Gider kısıtlaması 01 Ocak 2020 tarihinden itibaren uygulanacak. Dolayısıyla Hesap Planlarında değişiklik yapılması gerekecek.

Binek otomobil kiralamasında kira bedelinin gider yazılmasına sınır getirildi:

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere – yani oto kiralama veya esas içi yolcu taşıma (taksi-özel taşıma vb) olan işletmelerde bu amaçla alınanlar hariç- Gelir Vergisi Kanununun 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasının; (1), (5) ve (7) numaralı bentlerinin sonuna sırasıyla eklenen hükümlerle;

Kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 5.500 TL’yi aşan kısmı (KDV hariç), vergi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınmayacak. Başka bir ifadeyle 5.500 liraya kadar olan kısım gider yazılabilecek. Örneğin, oto kiralama şirketinden kiralanan binek otomobilin aylık kira tutarı KDV hariç 7.500 Lira ise, 5.500 lirayı aşan (7.500 -5.500=) 2.000 lira vergi matrahının tespitinde gider olarak indirilemeyecek. İndirimi kabul edilmeyen kısım için hesaplanan KDV’nin de indirimi kabul edilmiyor. Örneği aşağıdaki gibi muhasebeleştirmek mümkün.

770 Hesap(Kira bedeli)7.500

770 Hesap(2.000 liranın KDV’si)360

191 Hesap (5.500 x 0,18=)990

950 KKEG (7.500-5.500) + 3602.360

320 Hesap(7.500 + KDV)8.850

951 KKEG Karşılığı2.360

Binek otomobil alımında ödenen ÖTV ve KDV’nin gider yazılmasına sınır getirildi:

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere – yani oto kiralama veya esas içi yolcu taşıma (taksi-özel taşıma vb) olan işletmelerde bu amaçla alınanlar hariç- 01 Ocak 2020 tarihinden itibaren binek otomobillerinin iktisabına ilişkin özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamının en fazla 140.000 TL’ye kadarlık kısmı gider olarak dikkate alınacak.

Örneğin yeni alınan (X) otomobil için 450.000 lira ödenmiş olup ödenen tutarın ÖTV+KDV’si ( 140.000 + 60.000=) 200.000 lira ise bunun (200.000-140.000=) 60.000 lirası vergi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınmayacak. Örneği aşağıdaki gibi muhasebeleştirmek mümkün.

254 Hesap250.000

770 Hesap(ÖTV tutarı)140.000

770 Hesap(KDV tutarı)60.000

950 KKEG (200-000-140.000=)60.000

320 Hesap450.000

951 KKEG Karşılığı60.000

Binek otomobil alımında ödenen ÖTV ve KDV’nin gider yazılmasına sınır getirildi:

Yine 01 Ocak 2020 tarihinden sonra iktisap edilen binek otomobiller için; faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 160.000 TL’yi, söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hallerde, amortismana tabi tutarı 300.000 TL’yi aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı, gider yazılabilecek.

Yani iktisap bedeli üzerinden tam amortisman ayrılacak ancak ayrılan amortismanın belirtilen tutara kadar olan kısmı vergi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınacak. İfadeyi yalın hale getirmek gerek ise;

ÖTV+KDV’nin gider yazılması durumunda araç bedeli 160.000 lirayı aşıyor ise araç bedelinin tamamı için amortisman ayırılacak ancak, 160.000 lirayı aşan kısmına isabet eden amortisman gideri için Nazım hesaplarda (950-951 hesaplarda) karşılık ayırılacak.

ÖTV+KDV’nin maliyete dahil edilmesi durumunda araç bedeli dahil toplam tutar 300.000 lirayı aşıyor ise araç bedelinin tamamı için amortisman ayırılacak ancak, 300.000 lirayı aşan kısmına isabet eden amortisman gideri için Nazım hesaplarda (950-951 hesaplarda) karşılık ayırılacak.

İkinci el alınan binek otomobilin alış tutarı (KDV dahil) 300.000 lirayı aşar ise araç bedelinin tamamı için amortisman ayırılacak ancak, 300.000 lirayı aşan kısmına isabet eden amortisman gideri için Nazım hesaplarda (950-951 hesaplarda) karşılık ayırılacak.

Örneğin; Şubat 2020 tarihinde yeni olarak alınan (X) otomobil için 600.000 lira ödenmiş olup ödenen tutarın ÖTV+KDV’si (140.000 + 60.000=) 200.000 lira, araç bedeli ise 400.000 liradır. ÖTV+KDV doğrudan gider yazılmış olup, 400.000 lira olan araç bedeli aktifleştirilmiştir. ÖTV+KDV toplamı 140.000 lirayı aştığı için aşan kısım olan 60.000 lira için 950-951 hesaplarda karşılık ayrılması gerekir. Bu konuda 4. Bölümdeki örnek yeterli görülmüş olup burada tekrarlanmamıştır. Araç bedeli olan 400.000 liranın tamamı için amortisman ayrılacak, ancak 160.000 lirayı aşan kısma isabet eden amortisman gideri vergi matrahının tespitinde indirilmeyecek. Dolayısıyla (400.000 – 160.000=) 240.000 liranın amortismanı için 950-951 hesaplarda karşılık ayrılacak. Örneği tablo üzerinde gösterecek olur isek;

Amortismana esas değer : 400.000
Amor. Gider olarak kabul edilen bedel : 160.000
Amor. Gider olarak kabul edilmeyen bedel: 240.000
Amortisman süresi : 5 yıl
Amortisman oranı (Normal) : 1/5 = 0,20

Amortisman Tablosu

	Ayrılan Amortisman (2)	Gider olarak kabul edilen Amortismanı tutarı	Gider olarak kabul edilmeyen Amortismanı tutarı (3=1-2)
1. yıl 2020(11 aylık)	(400.000x0,20)/12x11 ay = 73.333,33	(160.000x0,20)/12x11 ay = 29.333,33	(240.000x0,20)/12x11 ay = 44.000
2. yıl 2021 (12 aylık)	(400.000x0,20)= 80.000	(160.000x0,20)= 32.000	(240.000x0,20) = 48.000
3. yıl 2022 (12 aylık)	(400.000x0,20)= 80.000	(160.000x0,20)= 32.000	(240.000x0,20) = 48.000
4. yıl 2023(12 aylık)	(400.000x0,20)= 80.000	(160.000x0,20)= 32.000	(240.000x0,20) = 48.000
5. yıl 2024 (12 ay+ilk iktisap yılı kıst. amortis)	Kalan tutar = 400.000 –(73.333,33+80.000+80.000+	Kalan tutar = 160.000 –(29.333,33+32.000+32.000+	Kalan tutar = 240.000 –(44.000+48.000+48.000+

Tablonun son sütununda gösterilen “gider olarak kabul edilmeyen amortisman” için 950-951 hesaplarda karşılık ayrılacak.

Tablo üzerinde yapılan hesaplamadan yararlanarak 2020 yılında ayrılması gereken ve geçici vergilendirme dönemlerinde hesaplanarak gider yazılacak amortisman aşağıda gösterilmiştir.

Örneği aşağıdaki gibi muhasebeleştirmek mümkün. Muhasebeleştirme geçici vergi dönemleri esas alınmıştır.

2020 yılında ayrılacak amortisman (kıst): (400000 x 0,20)/12 ay x 11 ay=73.333,33
1. Geçici vergi döneminde ayrılacak amortisman: (400.000 x 0,20)/12 ay x 2 ay=13.333,33 lira, 950-951 hesaplarda karşılık ayrılacak kısım (240.000x0,20)/12 ay x 2 ay=8.000,00
2. Geçici vergi döneminde ayrılacak amortisman: (400000 x 0,20)/12 ay x 3 ay=20.000 lira, 950-951 hesaplarda karşılık ayrılacak kısım (240.000x0,20)/12 ay x 3 ay=12.000
3. Geçici vergi döneminde ayrılacak amortisman: (400000 x 0,20)/12 ay x 3 ay=20.000 lira, 950-951 hesaplarda karşılık ayrılacak kısım (240.000x0,20)/12 ay x 3 ay=12.000
4. Geçici vergi döneminde ayrılacak amortisman: (400000 x 0,20)/12 ay x 3 ay=20.000 lira, 950-951 hesaplarda karşılık ayrılacak kısım (240.000x0,20)/12 ay x 3 ay=12.000

Geçici vergilendirme döneminde yapılacak muhasebe kaydı

770 Hesap13.333,33

950 KKEG8.000,00

257 Hesap13.333,33

951 KKEG Karşılığı8.000,00

Geçici vergilendirme döneminde yapılacak muhasebe kaydı

770 Hesap20.000

950 KKEG12.000

257 Hesap20.000

951 KKEG Karşılığı12.000

Geçici vergilendirme döneminde yapılacak muhasebe kaydı

770 Hesap20.000

950 KKEG12.000

257 Hesap20.000

951 KKEG Karşılığı12.000

Geçici vergilendirme döneminde yapılacak muhasebe kaydı

770 Hesap20.000

950 KKEG12.000

257 Hesap20.000

951 KKEG Karşılığı12.000

_____________ __________________

Binek otomobil satıldığından, vergi matrahından indirimi kabul edilmeyen kısım için ayrılan amortisman gelir olarak dikkate alınmakla birlikte, satıştan elde edilen kazancın tespiti bakımından vergi matrahından indirilecek bir unsur olarak Nazım Hesaplarda takip edilmesi ve beyanname üzerinde “Diğer İndirim” olarak dikkate alınması gerekiyor. Yukarıdaki örnekte yer alan taşıtın 30 Eylül 2022 tarihinde 350.000 + 3.500 (% 1 KDV) liraya satıldığını varsayalım.

Taşıtın aktife kayıtlı değeri : 400.000
Ayrılan amortisman: 213.333,33

2020 yılında yarılan amortisman: 73.333,33

2021 yılında yarılan amortisman: 80.000

2022 yılında 30 Eylültarihine kadar ayrılanamortisman: (80.000/12)x9=60.000

Ayrılan amort. Vergi matrahından indirilmeyen kısmı: 128.000,00

2020 yılında 44.000

2021 yılında 48.000

2020 yılında 30 Eylültarihine kadar (48.000/12)x9=36.000

Yukarıda yer alan hesaplamadan da anlaşılacağı gibi hesaplanmış ancak vergi matrahından indirilmemiş olan 128.000,00 lira birikmiş amortisman için Nazım Hesaplarda -Örneğin 960-961- “Vergi Matrahından İndirilecek Unsurlar” hesabında karşılık ayrılması ve verilecek geçici/kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde “Diğer İndirim” olarak gösterilmesi gerekiyor.

Satış işleminin muhasebeleştirilmesi;

120 Hesap(350.000+3.500=)353.500

257 Hesap213.333,33

960 Vergi Matrahından İndirilecek Unsurlar128.000,00

254 Hesap400.000

391 Hesap3.500

679 Hesap163.333,33

961 Vergi Mat. İnd. Unsurlar Karşılığı128.000,00

_____________ __________________

Binek otomobillere ilişkin tüm giderlerin (sigorta, yakıt, bakım, lastik gibi) % 70’i indirilecek

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren ister kiralık olsun isterse satın alınmış olsun, binek otomobillere ilişkin tüm giderlerin (sigorta, yakıt, bakım, lastik gibi) % 70’i vergi matrahının tespitinde gider olarak indirilecek.

Binek otomobillerin alımında ve kullanımında ortaya çıkan giderlerde sınırlandırma 68. Maddede yer alan serbest meslek kazançları içinde geçerlidir.

Gider kısıtlamasında binek otomobilin 2020 yılı öncesinde kiralanması veya edinilmesinin bir önemi yoktur. Örneğin 2010 yılında satın alınmış olan ve aktifte bulunan binek otomobil için yapılan giderler de kısıtlamaya tabidir.

Gider kısıtlaması vergi matrahının tespiti bakımından önemli olup, gider yazılması -ticari gider- bakımından herhangi bir etkisi yoktur. Yani yapılan giderin tamamı gider hesaplarına kaydedilecek ancak vergi matrahının hesabında sadece % 70’i dikkate alınacak.

Yapılan harcama belgesine dayanarak, doğrudan her bir belge muhasebeleştirilirken % 70 ve % 30 ayırımı yapılabileceği gibi ay içinde harcama belgeleri hiçbir ayırıma tabi tutulmadan binek otomobil giderlerinde takip edilebilir, ay sonlarında % 30 kısım hesaplanarak Nazım Hesaplarda -950-951- karşılık ayrılabilir. Bunun için yapılan harcamanın niteliğine, KDV’ye tabi olup olmadığına, KDV oranına göre sınıflandırmak ve anlaşılır bir biçimde takip etmek gerekecek. 01 Ocak 2020 tarihinden itibaren hesap planlarında, binek otomobil giderleri ile diğer taşıt giderlerinin ayrı alt hesaplarda gösterilmesini işlem kolaylığı bakımından önermekteyiz.

Hesap planı şöyle olabilir;

770 Genel Yönetim Giderleri

770.01 Binek otomobil Giderleri

770.01.01 Akaryakıt giderleri

770.01.02 Bakım onarım giderleri

770.01.03 Sigorta Giderleri

770.01.04 MTV Giderleri

770.01.05 Kira Giderleri

770.01.06 İndirimi Kabul Edilmeyen KDV

770.01.10 Diğer Giderler

770.02 Diğer Taşıt Giderleri

770.02.01 Akaryakıt giderleri

770.02.02 Bakım onarım giderleri

770.02.03 Sigorta Giderleri

770.02.04 MTV Giderleri

770.02.05 Kira Giderleri

770.02.06 İndirimi Kabul Edilmeyen KDV

770.02.10 Diğer Giderler

Örnek hesap planında 770.01 hesap altında izlenen 01, 02, 03 ve 10 hesaplar ay sonlarında toplamı mizan üzerinden tespit edilerek % 30 kısmı için 950 KKEG ve 951 KKEG Karşılığı hesabında karşılık ayrılabilir.

Vergi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmeyen kısım için ödenen KDV’nin de indirimi kabul edilmiyor (bu konuda henüz bir düzenleme yoktur). Dolayısıyla % 30 kısım üzerinden KDV hesaplanarak, bir yandan 770 hesaba gider yazılırken diğer yandan 391 İlave KDV olarak muhasebeleştirilmesi gerekir. Bu işlemde de 770 hesaba yazılan tutarın tamamı için 950-951 hesaplara karşılık ayrılması gerekiyor.

Örnek verecek olur isek; Ocak 2020 ayı mizanında;

770.01 Binek otomobil Giderleri

Gider Çeşiti	Tutarı 1	Gider kabul edilmeyen kısmı %%30) 2=1x0,30	Gider kabul edilmeyen kısmın KDV’si (%18 olarak dikkate alınmıştır 3=2x0,18
770.01.01 Akaryakıt giderleri	10.000	3.000	540
770.01.02 Bakım onarım giderleri	12.000	3.600	648
770.01.03 Sigorta Giderleri	1.500	450	Kısıtlama dışı-KDV yok
770.01.04 MTV Giderleri	1.000	Kısıtlama dışı	Kısıtlama dışı-KDV yok
770.01.05 Kira Giderleri	4.000	Kısıtlama dışı	Kısıtlama dışı-KDV yok
770.01.06 İndirimi Kabul Edilmeyen KDV
770.01.10 Diğer Giderler	500	150	27
TOPLAM	29.000	7.200	1.215

31 Ocak 2020 tarihinde muhasebe kaydı şöyle olacak;

770 Hesap1.215

950 KKEG7.200

950 KKEG (KDV karşılığı)1.215

391 İlave KDV Hesap1.215

950 KKEG7.200

950 KKEG (KDV karşılığı)1.215

Gider kısıtlaması her bir belge bazında yapılması halinde örnek ve muhasebeleştirme şöyledir.

Örnek; 10.01.2020 tarihinde (X) plakalı binek otomobil için 2.500 lira + 450 lira KDV tutarlı bakım gideri olmuş, fatura alınmış ve ödemesi banka havalesi ile yapılmıştır. Yapılan gider binek otomobil için olduğundan gider kısıtlamasına tabidir. 2,500 liranın % 30 kısmı (2.500x0,30=750) gider kabul edilmeyecek, 450 lira KDV nin % 30 kısmı (450x0,30=135) ise indirilecek KDV olarak dikkate alınmayacak.

Muhasebeleştirilmesi.

770 Hesap2.500

770 Hesap (KDV nin % 30’u)135

191 İndirilecek KDV (450-135=)315

950 KKEG (2500 x 0,30=)750

950 KKEG (KDV karşılığı)135

950 KKEG (2500 x 0,30=)750

950 KKEG (KDV karşılığı)135

Bilgilerinize sunulur.

Saygılarımla,

Bessat ÖZ

Mali Müşavir

Bağımsız Denetici